आजको वैश्विक समाजमा छोराछोरीहरू उच्च शिक्षा, रोजगारी वा राम्रो जीवनको खोजीमा विदेश जाने क्रम बढ्दो छ । यसले गर्दा धेरै बाबुआमाहरू आफ्ना सन्तानबाट टाढा रहन बाध्य छन् । यस्तो अवस्थामा बाबुआमाहरूले अनुभव गर्ने एउटा प्रमुख समस्या हो—भावनात्मक एक्लोपन ।
यो एउटा मनोवैज्ञानिक अवस्था हो जसले व्यक्तिलाई एक्लो, अलग्गै र भावनात्मक रूपमा कमजोर बनाउँछ । यस लेखमा हामी छोराछोरी विदेशमा रहेका बाबुआमाको भावनात्मक एक्लोपन कस्तो हुन्छ, यो कसरी थाहा पाउने र यसलाई कसरी हटाउने भन्ने विषयमा विस्तृत रूपमा चर्चा गर्नेछौं ।
भावनात्मक एक्लोपन के हो र यो कस्तो हुन्छ?
भावनात्मक एक्लोपन भनेको एउटा यस्तो अवस्था हो जहाँ व्यक्तिले आफ्ना भावना, विचार र अनुभवहरूलाई अरूसँग साझा गर्न नसक्ने वा नचाहने महसुस गर्छ । यो अवस्थामा व्यक्ति भौतिक रूपमा अरूसँगै भए पनि मानसिक र भावनात्मक रूपमा एक्लो महसुस गर्छ । छोराछोरी विदेशमा भएका बाबुआमाको सन्दर्भमा, यो एक्लोपन उनीहरूको सन्तानसँगको भावनात्मक निकटताको अभावबाट उत्पन्न हुन्छ ।
बाबुआमाले आफ्ना छोराछोरीको दैनिक जीवनमा सहभागी हुन नसक्ने, उनीहरूको सुख–दुःखमा साथ दिन नपाउने र उनीहरूको प्रगतिलाई नजिकबाट हेर्न नसक्ने अवस्थाले यो एक्लोपनलाई गहिरो बनाउँछ । उदाहरणका लागि, छोराछोरीसँगको नियमित कुराकानीको अभाव, उनीहरूको जीवनमा भइरहेका घटनाहरूबारे जानकारी नपाउनु र भावनात्मक सम्बन्धमा दूरी बढ्नुले बाबुआमालाई एक्लो महसुस गराउँछ । यो एक्लोपन केवल शारीरिक दूरीको कारण मात्र होइन, बरु भावनात्मक सम्पर्कको कमीजस्ता मनोवैज्ञानिक पक्षहरूले पनि प्रभाव पार्छ ।
भावनात्मक एक्लोपन कसरी थाहा पाउने?
भावनात्मक एक्लोपनका लक्षणहरू पहिचान गर्नु महत्त्वपूर्ण छ, किनकि यसले समयमै समाधान खोज्न मद्दत गर्छ । बाबुआमामा देखिने केही प्रमुख लक्षणहरू निम्नलिखित छन्:
- अवसाद र उदासी: बाबुआमाले निरन्तर उदासी, निराशा वा अवसादको अनुभव गर्छन् । उनीहरूको मनोबल कम हुन्छ र जीवनप्रति रुचि गुमाउँछन् ।
- छोराछोरीसँगको सम्पर्कमा असन्तुष्टि: उनीहरूले छोराछोरीसँगको सम्पर्कलाई पर्याप्त नमानेर सधैं कमी महसुस गर्छन्, चाहे नियमित कुराकानी नै भइरहेको किन नहोस् ।
- भावनाहरू व्यक्त गर्न असमर्थता: आफ्ना दुःख, चिन्ता वा एक्लोपनलाई खुलेर व्यक्त गर्न नसक्नु । उनीहरूले यस्ता भावनाहरूलाई लुकाउने प्रयास गर्छन्, जसले मानसिक बोझ बढाउँछ ।
- शारीरिक लक्षणहरू: भावनात्मक एक्लोपनले निद्रामा समस्या, भोक नलाग्ने, थकान वा टाउको दुख्ने जस्ता शारीरिक समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ ।
- सामाजिक अन्तरक्रियामा कमी: बाबुआमाले साथीभाइ वा छिमेकीसँगको सम्पर्क घटाउँछन् र एक्लै बस्न रुचाउँछन् ।
यी लक्षणहरूले बाबुआमाको भावनात्मक अवस्थालाई प्रतिबिम्बित गर्छन् । यदि यस्ता संकेतहरू देखिएमा, यो समस्यालाई गम्भीर रूपमा लिनुपर्छ ।
भावनात्मक एक्लोपन हटाउने उपायहरू
भावनात्मक एक्लोपनलाई कम गर्न वा हटाउन बाबुआमा र छोराछोरी दुवैले सक्रिय भूमिका खेल्न सक्छन् । यहाँ केही प्रभावकारी उपायहरू प्रस्तुत गरिएका छन्:
- नियमित सम्पर्क: छोराछोरीसँग नियमित कुराकानी गर्नु पहिलो र महत्त्वपूर्ण कदम हो । यो सम्पर्क टेलिफोन, भिडियो कल, इमेल वा सोशल मिडियामार्फत हुन सक्छ । दैनिक वा साप्ताहिक रूपमा कुराकानीले भावनात्मक दूरी कम गर्छ ।
- भावनात्मक सहभागिता: बाबुआमाले छोराछोरीको जीवनमा भावनात्मक रूपमा सहभागी हुनुपर्छ । उनीहरूको प्रगति, चुनौती र समस्याहरूमा सल्लाह र सहयोग प्रदान गर्नाले बाबुआमालाई आफ्नो महत्त्व कायम रहेको महसुस हुन्छ ।
- सामाजिक सम्बन्धलाई बलियो बनाउनु: छोराछोरी टाढा भए पनि बाबुआमाले आफ्ना साथीभाइ, छिमेकी र परिवारका अन्य सदस्यहरूसँग सम्पर्क बढाउनुपर्छ । सामाजिक गतिविधिहरूमा सहभागी भएर उनीहरूले एक्लोपनलाई कम गर्न सक्छन् ।
- रचनात्मक क्रियाकलापमा संलग्नता: बाबुआमाले आफ्नो समयलाई रचनात्मक काममा लगाउन सक्छन्, जस्तै बगैंचा बनाउने, पढ्ने, लेख्ने वा नयाँ कुरा सिक्ने । यसले उनीहरूको मनलाई व्यस्त राख्छ र एक्लोपनको भावना घटाउँछ ।
- मानसिक स्वास्थ्यको ख्याल: यदि भावनात्मक एक्लोपनले मानसिक स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पारिरहेको छ भने मनोवैज्ञानिक वा परामर्शदाताको सहयोग लिनु उपयुक्त हुन्छ । ध्यान, योग र प्राणायाम जस्ता अभ्यासले पनि मानसिक शान्ति दिन्छ ।
- विश्वास र समझदारी: बाबुआमाले छोराछोरीसँगको सम्बन्धमा विश्वास र समझदारी कायम राख्नुपर्छ । छोराछोरीको स्वतन्त्रता र निर्णयलाई सम्मान गर्नाले भावनात्मक सम्बन्ध बलियो हुन्छ ।
भावनात्मक एक्लोपनका कारणहरू
यो समस्याको पछाडि केही प्रमुख कारणहरू पनि छन्, जसलाई बुझ्नु आवश्यक छ:
- भावनात्मक सम्बन्धको अभाव: छोराछोरीसँगको भावनात्मक निकटता हराउँदा बाबुआमाको जीवनमा ठूलो खालीपन आउँछ ।
- दैनिक सम्पर्कको कमी: नियमित भेटघाट र कुराकानी नहुँदा बाबुआमाले आफूलाई अलग्गिएको महसुस गर्छन् ।
- भविष्यको चिन्ता: छोराछोरीको सुरक्षा र भविष्यबारे चिन्ताले एक्लोपनलाई बढाउँछ ।
- सामाजिक भूमिकामा परिवर्तन: छोराछोरी गएपछि बाबुआमाले आफ्नो पहिचान र महत्त्व घटेको ठान्न सक्छन् ।
छोराछोरी विदेशमा रहेका बाबुआमाको भावनात्मक एक्लोपन एउटा गम्भीर र जटिल समस्या हो । यो केवल शारीरिक दूरीको परिणाम नभई भावनात्मक सम्पर्कको अभाव र मनोवैज्ञानिक अवस्थासँग जोडिएको हुन्छ । यो एक्लोपनलाई उदासी, अवसाद, र सामाजिक अलगाव जस्ता लक्षणहरूबाट पहिचान गर्न सकिन्छ ।
तर, नियमित सम्पर्क, भावनात्मक सहभागिता, सामाजिक सम्बन्धको सुदृढीकरण र रचनात्मक क्रियाकलाप जस्ता उपायहरूले यो समस्यालाई कम गर्न सकिन्छ । सबैभन्दा ठूलो कुरा, बाबुआमा र छोराछोरीबीचको सम्बन्ध प्रेम, विश्वास र समझदारीमा आधारित हुनुपर्छ । यस्तो सम्बन्धले दूरीको बाबजुद पनि भावनात्मक निकटता कायम राख्छ र बाबुआमालाई एक्लोपनबाट मुक्त राख्न मद्दत गर्छ ।
