मानिसको जीवनमा विवाह एउटा महत्वपूर्ण चरण हो, जसमा दुई जना व्यक्तिले आपसी समझदारी, प्रेम, र विश्वासको आधारमा आफ्नो यात्रा अघि बढाउँछन्। विवाहपश्चात् सानोतिनो झगडा हुनु स्वाभाविक कुरा हो। तर, जब श्रीमती गर्भवती हुन्छिन्, त्यस्ता झगडाहरूले शारीरिक, मानसिक, र भावनात्मक रूपमा गम्भीर असर पार्न सक्छन्। यो समय हरेक महिलाका लागि अति संवेदनशील हुन्छ, जसमा श्रीमानको सहयोग, समर्थन, र प्रेमले गर्भवती महिलालाई खुसी र तनावमुक्त राख्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। डाक्टरहरूले गर्भवती महिलालाई कुनै पनि अवस्थामा खुसी राख्नुपर्ने सल्लाह दिन्छन्, किनभने उनीहरूको मानसिक अवस्थाले गर्भमा रहेको शिशुको स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष असर पार्छ।
१. रक्तचाप र मुटुको धड्कनमा वृद्धि
तनावमा परेका बेला गर्भवती महिलाको रक्तचाप अस्वाभाविक रूपमा बढ्न सक्छ। यसले प्रि-एक्लेम्सिया जस्ता गम्भीर समस्या निम्त्याउन सक्छ। साथै, मुटुको धड्कन तीव्र भएमा रक्तसञ्चार प्रणालीमा समस्या आउँछ, जसले भ्रूणलाई आवश्यक पोषण र अक्सिजन प्राप्त गर्न गाह्रो हुन सक्छ।
२. भ्रूणमा अक्सिजन आपूर्तिमा असर
गर्भावस्थामा अत्यधिक तनावले पाठेघरमा रक्तसञ्चार कम हुन सक्छ, जसले भ्रूणलाई पुग्ने अक्सिजनको मात्रा कम गर्छ। अक्सिजनको कमीले भ्रूणको मस्तिष्क र शारीरिक विकासमा अवरोध उत्पन्न गर्न सक्छ।
३. मानसिक विकासमा असर
गर्भवती महिलाको मानसिक अवस्था प्रत्यक्ष रूपमा भ्रूणको मस्तिष्कको विकासमा असर पार्छ। यदि गर्भवती महिला निरन्तर तनावमा रहन्छिन् भने, जन्मिने बच्चामा चिडचिडाहट, डर, तथा ध्यान केन्द्रित गर्न नसक्ने समस्याहरू देखिन सक्छन्। अनुसन्धानले देखाएको छ कि अत्यधिक तनावका कारण जन्मिएका बच्चाहरू भविष्यमा मानसिक चिन्ताको शिकार हुन सक्छन्।
४. रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतामा ह्रास
गर्भावस्थामा झगडाले बच्चाको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतामा पनि असर पार्छ। गर्भमा रहँदा नै तनावको सामना गरेका शिशुहरू जन्मपश्चात् विभिन्न रोग तथा संक्रमणको जोखिममा रहन्छन्।
५. रक्तस्राव र गर्भपातको सम्भावना
यदि झगडाका क्रममा मानसिक तनाव अत्यधिक भयो भने वा कुनै शारीरिक हिंसा भयो भने गर्भवती महिलामा रक्तस्राव हुन सक्छ। गर्भावस्थामा रक्तस्राव एक गम्भीर लक्षण हो, जसले गर्भपातको जोखिम बढाउँछ।
गर्भावस्थामा तनावबाट जोगिनका लागि दम्पतीले विभिन्न उपायहरू अपनाउन आवश्यक छ।
१. खुला संवाद र आपसी समझदारी
श्रीमान-श्रीमतीबीच झगडा भएमा त्यसलाई लामो समयसम्म नराखी समाधान गर्ने प्रयास गर्नुपर्छ। साना कुराहरूलाई ठूलो विवादमा परिणत गर्नुभन्दा एकअर्काको भावना बुझेर समस्या समाधान गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ।
२. एकअर्कालाई समय दिनु
गर्भावस्थामा श्रीमानले श्रीमतीलाई विशेष ध्यान दिनुपर्छ। व्यस्त जीवनशैलीका बाबजुद एकअर्काका लागि समय निकाल्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ। सँगै समय बिताउँदा महिलाको मानसिक अवस्था सकारात्मक रहन्छ, जसले भ्रूणको विकासमा समेत राम्रो प्रभाव पार्छ।
३. ध्यान, योग, र हल्का व्यायाम
तनाव कम गर्न ध्यान, योग, तथा हल्का व्यायाम अति प्रभावकारी छन्। नियमित रूपमा योग तथा ध्यान गर्दा मानसिक शान्ति प्राप्त हुन्छ र रक्तसञ्चार पनि राम्रो रहन्छ। साथै, हल्का व्यायामले शरीरलाई सक्रिय राख्न मद्दत गर्छ।
४. सँगै डाक्टरकहाँ जानु
गर्भावस्थामा श्रीमान-श्रीमती दुवैले नियमित रूपमा डाक्टरकहाँ जानुपर्छ। यसले गर्भवती महिलालाई मानसिक सान्त्वना मिल्छ र श्रीमानलाई पनि गर्भावस्थाको अवस्थाबारे सही जानकारी प्राप्त हुन्छ।
५. सकारात्मक वातावरण सिर्जना गर्नु
गर्भावस्थामा घरको वातावरण शान्त, सकारात्मक, र खुसीमय राख्नुपर्छ। तनाव सिर्जना गर्ने कुराहरू हटाएर संगीत सुन्ने, पुस्तक पढ्ने, वा मनपर्ने कार्यमा संलग्न हुने जस्ता गतिविधिहरू अपनाउनु आवश्यक छ।
निष्कर्ष
गर्भावस्था कुनै पनि दम्पतीका लागि विशेष समय हो। यस समयमा श्रीमान-श्रीमतीबीच झगडा हुनु, तनाव हुनु, वा नकारात्मकता हुनु गर्भमा रहेको शिशुको भविष्यका लागि हानिकारक हुन सक्छ। गर्भावस्थाको दौरान दुवैले आपसी समझदारी बढाउनु, सकारात्मक सोच राख्नु, र एकअर्काको भावना बुझ्नु जरुरी हुन्छ। तनाव व्यवस्थापनका लागि ध्यान, योग, खुला संवाद, र आपसी प्रेम अति आवश्यक छन्। श्रीमानले श्रीमतीलाई मनोवैज्ञानिक रूपमा सहयोग गर्न सके मात्र गर्भावस्था सहज बन्न सक्छ।
यसो गर्न सकेमा, दम्पतीबीचको सम्बन्ध बलियो मात्र हुँदैन, बरु स्वस्थ, सुखी, र मानसिक रूपमा सन्तुलित बच्चा जन्माउनसमेत मद्दत पुग्छ। त्यसैले, गर्भावस्थालाई एउटा अवसरको रूपमा लिनुपर्छ र यो समयमा एकअर्कालाई माया, सम्मान, र सहयोग प्रदान गर्नुपर्छ।
